Kopano ka go Hloka Phapano: Kopano Ke Matla Mminong wa Afrika Borwa

Ka setšhaba se se pharalago sa meetlo ya Afrika Borwa, lepadi la Eendrag Maak Mag—le le fetotšwego bjalo ka Kopano Ke Matla—le lla ka kgonthe bjalo ka pitšo ya go dira ka kopanelo le boikopanyo. Le lentšu le, le le nago le methopo ya histori, le bile le le setheo sa setšhaba, ditikologo, le gona bjale, ka maikemišetšo a makasine wa The Vocalist, go banni ba mmino kua Afrika Borwa ka moka. Ka The Vocalist, re amogela mohola wo, re loga dithemphana tše di fapanego tša maleme a 11 a semmušo a Afrika Borwa le mefuta ya mmino yeo e mengata go hlama setšo se se nago le kopano. Pono ya rena e šweletše: go kopanya banni ba mmino, go tloga go maskandi go ya go marabi, opera go ya go hip-hop, le amapiano go ya go jazz, ka mokete wa boitšweletši bjo bo arolelanago le bophara bja meetlo.

Methopo ya Histori ya Eendrag Maak Mag

Lentšu la Kopano Ke Matla le na le histori yeo e tletšego, le le tšwago go tsebo ya kgale gomme le hwetša lehae ka histori ya Afrika Borwa yeo e raraganego. Le tšwa go Selatine concordia res parvae crescunt (“dintho tše nyenyane di gola ka kopano”), seo se kwewago e le sa mongwadi wa Roma Sallust, lepadi le la mathomo go amogelwa ke Repabliki ya Dutch ka lekgolo la 16 bjalo ka Eendracht maakt macht. Le be le šupa matla a go šoma ka kopanelo ge go na le mathata. Maikemišetšo a le swanetše a šetše a phatlalala ka dikontinente, a hlaha ka Afrika Borwa ge go theiwa Repabliki ya Afrika Borwa ka 1852, moo Eendragt maakt magt e bego e kgabiša thebe ya mmušo, e kgokgontšha kopano gareng ga dihlopha tše di fapanego. Go tloga ka 1910 go fihla ka 1961, Unione ya Afrika Borwa e amogetše Selatine Ex Unitate Vires (“Go tšwa go Kopano, Matla”) ka sešupo sa yona, se šupago kopano ya dikoloni tša Borithane le Maafrikanere. Ka morago ga 1961, bjalo ka Repabliki ya Afrika Borwa, lepadi le la hlaha ka disente ka Seburu (Eendrag maak mag) le Seisemane (Unity is Strength), e le sešupo sa kopano ya maleme a mabedi ka nako yeo e bego e le ya mathata. Ka 2000, Afrika Borwa e amogetše lepadi le leswa, ǃke e: ǀxarra ǁke (“Kopano ka go Hloka Phapano”) ka leleme la ǀXam, le le tswalanago le pono ya setšhaba ya morago ga apartheid ya go akaretša bohle.

Hlogo ye ya histori e kgokgontšha bohlokwa bjo bo tšwelago pele bja kopano. Go banni ba mmino, Eendrag Maak Mag ga se lepadi fela eupša pitšo ya go tšhela melatšana—ya polelo, meetlo, le setaele—go hlama bokgabo bjo bo bolelago bohle.

The Vocalist: Lebone la Kopano

Ka The Vocalist (vocalist.co.za), re šupa Eendrag Maak Mag ka go keteka go fapana ga polelo le mmino wa Afrika Borwa. Sediko sa rena se bontšha banni ba mmino bao ba opelago ka Sezulu, Sesotho, Seafrikanse, Tshivenda, le tše dingwe, go kgonthišiša gore lentšu le lengwe le le lengwe le kwewa. Go tloga go mekgwa ya mmino ya Setsonga yeo e tletšego moya go ya go dipoko tša Xhosa imbongi, re thekga mefuta yeo e šupago go thothomela ga setšhaba. Boikgafelo bja rena bja go akaretša bohle bo bonagala ka go šupetša ga rena mefuta ya setšo bjalo ka isicathamiya, mefuta ya bjale bjalo ka gqom, le mefuta ya go kopanya yeo e kopanago le mekgwa ya lefase le methopo ya selegae. Ka go khuthatša dikopanelo—bjalo ka monni wa mmino wa setšo wa Venda yo a opelago le monni wa jazz wa Kapa—re bontšha gore kopano e godiša boitšweletši.

Dihlogo tša rena, dipoledišano, le dipokelo di rulagantšwe go hlohleletša banni ba mmino go feta mekgwa ya mefuta le ditšhitišo tša polelo. Mohlala wa rena wa morago bjale wa go bontšha sehlopha sa mmino sa maleme a mangata seo se opelago ka maleme a 11 a semmušo se bontšha kamoo kopano ka mmino e ka fetago melatšana ya meetlo. Se se swana le tsela yeo e pharalago ya Afrika Borwa ya poelano, moo go fapana ga go sego tšhitišo eupša matla.

Kopano ka Tiro: Dithuto tša Banni ba Mmino

Go banni ba mmino, go amogela Kopano Ke Matla go bolela go lemoga gore tirisano e tšweletša boitšweletši bjo bošwa. Tikologo ya mmino ya Afrika Borwa e gola ka dikgato tša kopanelo—nagana ka dikopanelo tše di tumilego tša gareng ga Miriam Makeba le Hugh Masekela, goba diporojeke tša bjale bjalo ka Moshito Music Conference, yeo e kopanyago banni ba mmino go tšwa methopong yeo e fapanego. Ka go šoma mmogo, banni ba mmino ba ka arolelana diselwana, ba ithute mekgwa ye mešwa, le go fihlelela batho ba bantši. Monni wa rap go tšwa Soweto a ka šoma le monni wa mmino wa kgale go tšwa Pretoria, a hlama pina yeo e fetago mefuta yeo e nago le modumo wa lefase ka moka.

Kopano e ra gape go amogela go fapana ga polelo. Maleme a 11 a semmušo a Afrika Borwa—Seafrikanse, Seisemane, isiNdebele, Sepedi, Sesotho, siSwati, Xitsonga, Setswana, Tshivenda, isiXhosa, le Sezulu—a fa palo ya mmino yeo e nago le bohlokwa go tšweletša dipolelo. Banni ba mmino bjalo ka Sho Madjozi, bao ba kopanyagago Setsonga, Seisemane, le Siswati ka tsela yeo e se nago mathata, ba bontšha kamoo polelo e ka kopanyago go na le go aroganya. Ka The Vocalist, re khuthatša banni ba mmino go leka dipolelo tša maleme a mangata, go hlohleletša maikemišetšo a kopano ya boitšhupo.

Dipheko le Menyetla

Le ge kopano e le maikemišetšo a mabotse, ga e yo ka ntle le dipheko. Histori ya Afrika Borwa ya go arogana—ka polelo, morabe, le meetlo—e ka hlama ditšhitišo ka indasteri ya mmino. Banni ba mmino bao ba ikemetšego ba ka sokola go fihlelela didirwa tšeo di laolwago ke mefuta ya mmino yeo e tsebjago kudu, gomme go fapana ga polelo go ka dira gore mmaraka o aroganwe. Le ge go le bjalo, dipheko tše ke menyetla. Ka go khuthatša maleme ao a sa kwewago kudu bjalo ka Tshivenda goba isiNdebele ka mmino, banni ba mmino ba ka boloka meetlo ya setšo gomme ba aga maburu. Didirwa bjalo ka The Vocalist di fa sediko sa mantšu a, go kgonthišiša gore ga go na sefuta goba polelo yeo e šiywago morago.

Tekhnolotši e bapala gape karolo ya go hlohleletša kopano. Didirwa tša go phatlalatša le dikgokagano tša leago di dumela banni ba mmino go šoma mmogo ka diprofense, ba arolelana mmino wa bona le batho ba lefase ka moka. Dikatlego bjalo ka dipokelo tša go ngwala dipolelo ka inthanete goba dikopano tša mmino tša inthanete di ka kopanya banni ba mmino go tšwa diprofenseng tše di fapanego, tša hlama Eendrag Maak Mag ya ditšhitale.

Pitšo go Banni ba Mmino

Bjalo ka banni ba mmino ba Afrika Borwa, le bahlami ba ditšhoši tša Kopano Ke Matla. Mmino wa lena o ka fodisa, o hlohleletša, le go kopanya. Ge e le gore o monni wa mmino wa noši goba karolo ya sehlopha, nagana kamoo o ka šomago le ba bangwe go godiša tšhumo ya gago. Fihlelela go banni ba mmino go tšwa mefuteng goba methopong ya polelo yeo e fapanego. Hlama dipolelo tšeo di ketekago go fapana ga Afrika Borwa gomme di bolela ka dihlogo tša lefase ka moka. Thekga didirwa bjalo ka The Vocalist tšeo di khuthatšago go akaretša bohle, le go kgatha tema ka diketsahalo tšeo di kopanyagago banni ba mmino.

Ka moya wa Eendrag Maak Mag, a re opeleng, re bapale, le re hlameng bjalo ka yo tee. Ka kopanelo, re ka hlama mmino wo o šupago feela meetlo ya Afrika Borwa yeo e nago le bohlokwa eupša gape o bopa bokamoso bja yona. Bjalo ka ge lepadi la ǀXam le re kgopola, kopano ka go hloka phapano ke matla a rena a magolo. A re e dire pina ya rena.